SNTR

Prace nad regulacją prawną zawodu psychoterapeuty w Polsce – list prof. Bogdana de Barbaro

Kraków, 26 X 2022, uzupełniony 6 XI 2022

Informacja do członków Sekcji Naukowej Psychoterapii Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego
i Sekcji Naukowej Terapii Rodzin Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego

Szanowne Koleżanki,
Szanowni Koledzy,

W związku z trwającymi pracami nad regulacją prawną zawodu psychoterapeuty w Polsce, pragniemy poinformować o kolejnych etapach etapach tych prac oraz aktualnej sytuacji.

W czasie ubiegłorocznego Zjazdu Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego (Szczecin, 21 – 24 czerwca 2021) ze strony przedstawiciela Ministerstwa Zdrowia doszło do nawiązania kontaktu z osobami reprezentującymi środowisko psychoterapeutów. Zaproszenie ze strony MZ do rozmów przyjęli przedstawiciele trzech sekcji: Sekcji Naukowej Psychoterapii Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego, Sekcji Naukowej Terapii Rodzin oraz Sekcji Psychoterapii Polskiego Towarzystwa Psychologicznego. Inicjatywie tej sprzyjał ówczesny przewodniczący Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego, prof. Jerzy Samochowiec. Zofia Milska Wrzosińska, Krzysztof Klajs i Bogdan de Barbaro podjęli wraz z osobą reprezentującą Ministerstwo Zdrowia, zastępcą dyrektora Departamentu Zdrowia Publicznego, Dorotą Olczyk rozmowy na temat regulacji prawnych naszego zawodu.

Początkowo, zgodnie z sugestią p. dyr. Olczyk była to praca nad regulacją ustawową. Na tym etapie punktem wyjścia w czasie wielogodzinnych spotkań (bezpośrednich lub on-linowych) był draft ustawy opracowywany przez grupę psychoterapeutów (w tym: przedstawicieli naszych sekcji oraz Sekcji Psychoterapii Polskiego Towarzystwa Psychologicznego) działających wówczas we współpracy z Polską Radą Psychoterapii. Tak więc punktem wyjścia był materiał będący owocem pracy całego środowiska. Naszą intencją jako przedstawicieli środowiska psychoterapeutów było dbanie o takie regulacje prawne, by zachowana została autonomia naszej społeczności, adekwatne kryteria uzyskiwania certyfikatu psychoterapeuty, sensowne kryteria kto i jak ma przeprowadzać szkolenie oraz egzaminy. Ze strony przedstawicieli MZ spotkaliśmy się ze zrozumieniem naszych postulatów, co znajdywało odzwierciedlenie w kolejnych punktach projektu. Nie brakowało kontrowersji, a gdy nie udawało się uzyskać wersji zadawalającej, uznawaliśmy, że etap konsultacji społecznych będzie tym, w ramach którego dojdzie do rozstrzygnięć ostatecznych.

Kolejnym etapem była praca z dyr. Departamentu Rozwoju Kadr Medycznych, p. Edytą Gadomską, a także z wiceministrem w Ministerstwie Zdrowia, p. Piotrem Bromberem. Wówczas (wrzesień 2022) ze strony prawników MZ pojawiła się informacja, że wbrew początkowym nadziejom regulacja prawna może mieć charakter rozporządzenia, a nie ustawy. Dział prawny MZ przekazał, że nie ma powodu do posłużenia się aktem prawnym najwyższego rzędu (ustawa) skoro wystarczająca jest regulacja niższego rzędu: uznanie psychoterapeuty za zawód medyczny i rozporządzenie w sprawie specjalizacji. Ponadto jako argument podano złożoność procesu legislacyjnego, wymagającego wprowadzenia zmian w wielu innych ustawach i przedstawiono nam jako niemożliwe przeprowadzenie regulacji w czasie aktualnej kadencji sejmu. MZ zamierza pójść drogą specjalizacji. Otrzymaliśmy zapewnienie, że droga specjalizacyjna nie osłabi autonomii społeczności psychoterapeutów, gdyż będzie osoba „specjalisty krajowego ds psychoterapii”, która dobierze sobie zespół ekspertów dbających o realizację postulatów środowiska. Jednocześnie otrzymaliśmy zapewnienie, że osoby już dysponujące certyfikatami nie będą musiały zdawać nowych egzaminów (zgodnie z zasadą „uznania dorobku” i w połączeniu z planowaną zmianą regulacji dla specjalizacji psychoterapeuty dzieci i młodzieży, gdzie zmieniona ma być regulacja zgodnie, z którą dotąd konieczny był egzamin).
Stanęliśmy przed dylematem, czy w tej sytuacji a) należy zrezygnować z dalszych prób regulacji, czy może lepiej jest uznać, że b) lepsza jest regulacja na poziomie niższym niż ustawa, ale lepsza jest żadna regulacja. Na tym etapie i w ten sposób zakończyliśmy rozmowy z MZ uzgadniając, że kolejnym krokiem będzie etap konsultacji społecznej, a więc dyskusja ze środowiskiem psychoterapeutów nad treścią regulacji.

W czasie Konferencji Trzech Sekcji w Gdańsku (23 X 2022) i prezentowania przez nas (ZMW i BdB) wyżej opisanej sytuacji pojawiły się pytania i wątpliwości. Ponieważ z powodu ograniczeń czasowych nie na wszystkie zastrzeżenia mieliśmy okazję odpowiedzieć, tą drogą uzupełniamy relację. W szczególności wyjaśniamy, że naszą (ZMW, KK, BdB) intencją nie było działanie wbrew interesowi środowiska (takie głosy się także pojawiały), lecz była to praca przygotowująca dyskusję, która może mieć teraz miejsce, a w kolejnym etapie ma doprowadzić do satysfakcjonującej nas regulacji prawnej.
Pragniemy też podkreślić, że w trakcie rozmów z przedstawicielami MZ pozostawaliśmy jednoznacznie w roli przygotowujących materiał do wspólnej decyzji, a nie w roli tych, którzy coś rekomendują czy narzucają.

Jesteśmy więc w sytuacji, która dla naszego środowiska tworzy realną szansę na sensowną regulację prawną. Przy wszystkich wątpliwościach mamy tę nadzieję.

Informujemy także, że efektem spotkania w Gdańsku był z naszej strony e-mail do Ministerstwa Zdrowia z sugestią, by czas konsultacji społecznych był dostatecznie długi tak, by wszystkie wątpliwości, uwagi, udoskonalenia, poprawki mogły zostać uwzględnione. W odpowiedzi dyr. Edyta Gadomska przekazała następującą informację (korespondencja z dn. 26 X 2022):

Projekt rozporządzenia MZ zmieniającego rozporządzenie w sprawie specjalizacji w dziedzinach mających zastosowanie w ochronie zdrowia, w którym wprowadzamy nową dziedzinę szkolenia specjalizacyjnego „psychoterapia” do dnia 31 października br. zostanie wysłany do uzgodnień, konsultacji publicznych i opiniowania z 30-dniowym terminem zgłaszania uwag. Projekt dostępny będzie w Biuletynie Informacji Publicznej Rządowego Centrum Legislacji w zakładce Rządowy Proces Legislacyjny. [już jest dostępny – uwaga BdB] Celem konsultacji publicznych jest zebranie uwag do projektu dokumentu, podmiotów spoza sektora organów i instytucji państwowych, w tym zwłaszcza od organizacji społecznych, a także obywateli, którzy wyrażą chęć zgłoszenia takich uwag. Konsultacje prowadzone są w sposób otwarty i powszechny, zapewniający każdemu obywatelowi dostęp do konsultowanych dokumentów i możliwość wypowiedzenia się.

Pani dyrektor Edyta Gadomska w rozmowie telefonicznej zapewniła, że nawet jeśli na liście instytucji powiadamianych nie ma jakiejś organizacji, i tak każdy głos zostanie podjęty w dyskusji nad ostateczną wersją rozporządzenia.

W razie pytań i wątpliwości pozostajemy do dyspozycji.

Bogdan de Barbaro

Osoby uczestniczące w rozmowach w Ministerstwie Zdrowia:
Zofia Milska Wrzosińska, Krzysztof Klajs, Bogdan de Barbaro