Szanowni Państwo!
W poprzedniej kadencji Sejmu powołany został Zespół Parlamentarny ds. ustawy o zawodzie
psychoterapeuty. W imieniu członków grupy roboczej, sygnatariuszy tej wiadomości, tj. 27
Stowarzyszeń pracujących nad przygotowaniem projektu ustawy o zawodzie psychoterapeuty i
samorządzie zawodowym psychoterapeutów, chcielibyśmy przedstawić Państwu ramowe
podsumowanie przebiegu naszej pracy.
Podczas dotychczasowych prac grupa zapoznała się z argumentami przemawiającymi za różnymi
kierunkami regulacji prawnych dla naszego zawodu. Spośród dostępnych możliwości za
najbardziej przekonujące uznano regulacje oparte na art. 17.1 Konstytucji, czyli projekt ustawy
samorządowej, uznającej psychoterapię za zawód zaufania publicznego.
Argumenty przemawiające za tym rozwiązaniem to:
● najwyższa prawna ochrona tajemnicy zawodowej
● największy wpływ na kształtowanie naszego zawodu poprzez sprawowanie pieczy nad
kształceniem, sądownictwem dyscyplinarnym oraz formalną możliwością reprezentowania
przedstawicieli zawodu przed organami państwa i innymi instytucjami
● określenie zawodu psychoterapeuty jako „samodzielnego”
● ochrona prawna tytułu „psychoterapeuta”, „psychoterapeutka”
● obligatoryjna przynależność każdego psychoterapeuty do samorządu zawodowego, a tym
samym, piecza samorządu nad standardami wykonywania zawodu
● samorządność zawodu gwarantowana konstytucyjnie.
Kolejnym zagadnieniem, wymagającym szczególnego namysłu, są kwestie związane ze strukturą
samorządu oraz modelem kształcenia psychoterapeutów. Najbardziej znane rozwiązania
ustawowe, zastosowane w innych zawodach, nie odpowiadały strukturze tak zróżnicowanego
środowiska. Ustawa powinna opisywać sposób kształcenia kształcenia psychoterapeutów,
uwzględniając również dotychczasowy dorobek naszego środowiska.
Pojawiały się różnorodne opinie i propozycje projektów i założeń, między innymi części członków
grupy roboczej, czy też projekt ustawy przygotowany przez Polską Radę Psychoterapii. Wspólną
pracę nad ustawą mamy nadzieję zakończyć rozwiązaniami uzgodnionymi w szerokim gronie
sygnatariuszy tego listu.
Stoimy na stanowisku, że psychoterapeuta to jeden zawód, bez względu na grupę podejść i
podejście teoretyczne. Jedynie Polskie Towarzystwo Psychoterapii Poznawczej i Behawioralnej
opowiedziało się za modelem wielu izb, zakładającym wielość zawodów w obrębie psychoterapii i
w związku z tym wycofało się ze współpracy w grupie roboczej.
To co łączy stowarzyszenia, które reprezentujemy to wspólne stanowisko:
– psychoterapeuta jako zawód zaufania publicznego;
– jedno prawo wykonywania zawodu psychoterapeuty;
– jasne i transparentne warunki akredytacji podmiotów szkolących;
– stowarzyszenia jako organizacje wspierające działania samorządu zawodowego.
Kancelaria Domański Zakrzewski Palinka sp. k. (DZP) przygotowała na nasze zlecenie
wyczerpujące memorandum, które pomaga nam podejmować decyzje. Ekspertyza wskazuje jakie
modele samorządu mogą stanowić podstawę naszego projektu. Memorandum zawiera informacje
o regulacjach prawnych, polskich i z innych krajów UE, dotyczących zawodu psychoterapeuty.
Odnosi się również do podstaw prawnych i argumentów przemawiających za projektem ustawy
przygotowywanym przez naszą grupę roboczą.
Konkluzje płynące z memorandum są następujące:
● Psychoterapeuta jest zawodem samodzielnym
● Psychoterapia jest najczęściej regulowana jako jeden zawód (istotne ze względu na wybór
modelu samorządu). Również polski prawodawca w przyjętej nowelizacji do ustawy o
ochronie zdrowia psychicznego, uznał psychoterapię za jeden zawód o złożonej strukturze,
wynikającej z występowania różnych modalności.
● Najpełniejszą formą ochrony osób korzystających z psychoterapii, jak i psychoterapeutów,
jest uznanie naszego zawodu za zawód zaufania publicznego z wszystkimi prawnymi
konsekwencjami tego wyboru.
● Samorządy mogą być organizowane w różnorodny sposób pod warunkiem zgodności z
konstytucją. Modele, które moglibyśmy wybrać to:
○ Model dwustopniowy ze specjalizacją, który zakłada jednolite przygotowanie na
studiach magisterskich w danej dziedzinie a następnie dodatkową kilkuletnią
specjalizację, tak jak u lekarzy (studia medyczne + specjalizacja) lub u prawników
(studia prawnicze + aplikacja).
○ Model wielu Izb, czyli założenia, że różne modalności tworzą różne zawody.
○ Model różnych podejść psychoterapeutycznych lub różnych podejść
psychoterapeutycznych z częścią wspólną. Model ten zakłada wspólny samorząd,
ale zachowuje różnorodność ścieżek kształcenia w konkretnych podejściach
(wybrany).
Ze względu na zupełnie odmienny proces szkolenia psychoterapeutów model pierwszy został
pominięty, po prostu nie ma on zastosowania. Z kolei model wielu izb nie rozwiązuje licznych
trudności technicznych – może wymuszać przynależność do różnych samorządów, jeśli
psychoterapeuta ma przygotowanie w różnych podejściach psychoterapeutycznych, wymaga
wykazania, że psychoterapeuta nie jest jednym zawodem, stwarza komplikacje wokół
funkcjonowania kilku rejestrów zawodowych, sądów dyscyplinarnych itd. oraz rozdrabnia
środowisko na różne odrębne zawody, co znacząco osłabia siłę głosu psychoterapeutów przed
organami państwa.
Propozycje, o których aktualnie rozmawiamy w grupie roboczej są oparte na modelu jednego
wspólnego dla wszystkich samorządu oraz jednego rejestru psychoterapeutów – dla różnych
podejść psychoterapeutycznych.
Propozycje opieramy na istniejących już wymaganiach dotyczących programu ramowego,
psychoterapii własnej lub doświadczenia własnego, superwizji psychoterapii oraz stażu. Tak jak
dotychczas dopuszczamy różnorodność form szkolenia i różnorodność programu szczegółowego,
uwzględniających specyfiki poszczególnych podejść psychoterapeutycznych.
Dążymy by projekt zawierał prawo psychoterapeuty do bycia kształconym, egzaminowanym oraz
sądzonym, w wypadku wniesionej skargi, przez osoby reprezentujące to samo podejście
psychoterapeutyczne. Przed nami jeszcze ważna dyskusja o strukturze samorządu, zasadach
wyboru i podejmowania decyzji organów samorządu oraz o zakresie i zasadach współpracy ze
stowarzyszeniami zrzeszającymi psychoterapeutów. Kancelaria DZP w ww. memorandum
wskazuje możliwość delegowania funkcji egzaminowania na stowarzyszenia psychoterapeutyczne.
Zależy nam na zagwarantowaniu autonomii wykonywania zawodu, jasnych zasadach kształcenia i
uzyskiwania prawa wykonywania zawodu, wspólnej reprezentacji środowiska przed organami
państwa i innymi instytucjami, współpracy samorządu ze stowarzyszeniami zrzeszającymi
psychoterapeutów.
Przed nami jeszcze wiele pracy. Przed nami również szerokie konsultacje różnych propozycji.
Mamy nadzieję, że nasze spotkania zostaną zwieńczone wspólnie uzgodnionym tekstem projektu
ustawy o zawodzie psychoterapeuty.
Łączymy pozdrowienia,
Przedstawiciele stowarzyszeń współpracujących w ramach grupy roboczej:
1. Federacja Towarzystw Psychoanalitycznych
2. Instytut Analizy Grupowej Rasztów
3. Instytut Psychoanalizy i Psychoterapii
4. Instytut Psychologii Zdrowia Polskiego Towarzystwa Psychologicznego
5. Instytut Studiów Psychoanalitycznych im. Hanny Segal
6. Katowicki Instytut Psychoterapii
7. Krakowskie Koło Psychoanalizy Nowej Szkoły Lacanowskiej
8. Polska Federacja Psychotraumatologii
9. Polska Rada Psychoterapii Związek Stowarzyszeń (PRP)
10. Polskie Stowarzyszenie Integracji Psychoterapii
11. Polskie Stowarzyszenie Neuro-Lingwistycznej Psychoterapii
12. Polskie Stowarzyszenie Psychoterapeutów i Praktyków Psychologii Procesu
13. Polskie Stowarzyszenie Psychoterapii Integracyjnej
14. Polskie Stowarzyszenie Rozwoju Psychoterapii
15. Polskie Towarzystwo Integracyjnej Psychoterapii Doświadczeniowej i Edukacji Społecznej
INTRA
16. Polskie Towarzystwo Psychoterapii Psychoanalitycznej
17. Polskie Towarzystwo Psychologii Analitycznej
18. Polskie Towarzystwo Psychoanalizy Jungowskiej
19. Polskie Towarzystwo Psychoanalityczne
20. Polskie Towarzystwo Psychoterapii Psychodynamicznej
21. Polskie Towarzystwo Psychoterapii Gestalt
22. Polskie Towarzystwo Psychotraumatologii
23. Polskie Towarzystwo Psychoterapii Skoncentrowanej na Rozwiązaniu
24. Polskie Towarzystwo Psychoterapii Integratywnej
25. Polskie Towarzystwo Psychologii Procesu
26. Sekcja Naukowa Psychoterapii Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego
27. Sekcja Naukowa Terapii Rodzin Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego
28. Sekcja Psychoterapii Polskiego Towarzystwa Psychologicznego
29. Stowarzyszenie Edukacji Człowieka Dorosłego
30. Stowarzyszenie Od Do
31. Stowarzyszenie Psychologów Chrześcijańskich
32. Stowarzyszenie Psychoterapii Tańcem i Ruchem
33. Wielkopolskie Towarzystwo Terapii Systemowej
